donderdag 24 maart 2011

Turkiye-Rusya iliskileri ayni zamanda,turkiye,nin Avrasya politikasinda onemli bir kose tasi oluyor.Rusya 1920 yilinda kurulan yeni Turk hukumetini taniyan ulkelerden biri.

Turkiye-Rusya iliskileri 1921 yilnda Moskova antalasmasiyla diplomatik bazda bir cerceveye kavustu.Bu anlasmayi o Zamanin SSCB,sinde yer alan Gurcistan ve Ermenistani kapsayan Batum ve Kars anlasmalari takip etti.Simdi bu iki ulke BDT ile iliskilerini surduruyrlar ve bu ulkeler eski SSCB,nin kafkasya bolgelerinde yer aliyorlar.

Eski SSCB 1989 yilinda Berlin duvarinin yikilisini takiben olusan degisiler sonucu 1991 yilinda fesh oldu yerini BDP aldi.eski SSCB,nin son devlet baskani Mikhail Gorbacev yakinda 80.yas donumunu kutladi.Bu kutlama doneminde BDP devlet Baskani Medvadev modern Rusyanin kurucusu olarak Yeltsin,i gostedi.

Rusya Turkiye iliskileri 1917 Ekim devriminden oncesine gidiyor.Bu iliskileri carlik Rusyasi ile Osmanli devleti iliskileri kapsaminda degelendirmek gerekiyor.Su an sozkonusu deginmeye calistigimiz eski SSCb,nin yikilmasindan sonraki iliskilerdir.eger bu iliskilere sadece ekonomik acidan bakilirsa eskiye nazaran cok daha ileri duzeydedir.birde sorunun ve iliskilerin ekonomi disindaki alanlar varki buda genis kapsamli bir degerlendirmeyi gerektiriyor.

Ikinci Dunya savasindan sonra var olan bloklasmalarda Turkiye tercihini ABD den yana koydu.ABD,nin patronu oldugu NATO,nun icersinde yerini aldi.NATO ya karsi kurulan Varsova pakti dagildi.Nato ise genisleyerek varligini surduruyor.
NATO-Varsova Pakti iliskilerinde Turkiye Guney-Dogu kanadinda yer alirken esas cephe ulkesi Almanya oldu.

Turkiye AB,nin temelini olusturan 6 ulkenin olusturdugu Ekonomik topluluga 1963 yilinda basvurdu.Bu basvuru tarihinden itibaran Turkiye-AB iliskileri inisli,cikisli bir surec izliyor.Turkiyenin 2005 yilinda AB ile muzakere iliskileri donma noktasinda bu baglamda Turkiye,nin AB icerisindeki yeri genis bir tartisma alani olusturuyor.

Kimi Avrupa ulkeleri Turkiye,nin AB uyesi olmasini isterken,kiimi ulkelerde buna karsi.AB,nin genisleme stratejisi ve uyelik durumu oy birligini gerektirdiginden turkiye,nin AB uyeligi bir hayal gibi gorunuyor.turkiye neden AB,ye aday uye oldu,simdi bunun adayligina destek verenler nnedn karsi cikiyor bu sorunda AB-Turkiye iliskileri kapsaminda degerlendirilebilir.

Avrupa,nin jeopoltik iliskilerinde Asya da var Amerika ve Afrika da var ,iger ulkelerle,baska bir degisle AB,nin dis politikasinda oncelikler tartisildiginda Asya bir afrka kitasina nazaran daha onemli.

Avrasya iliskilerinde daha onceki G7 ler bukez G20 ulkeli olarak dunya ekonomisi ve politikasini yonlendirmeye valisiyorlar.Eskiden G7 icerisinde yer alan bugun G20 icerisinde yer aliyor.G-7 nin ilk gelisim adimi rusya ile atildi ve G7 G8 oldu.G-20 ye dogru gelisim yeni bir bloklasmaya dogru gelisti bu gelisim sureci Rusya,nin da icerisinde bulundugu BRIC denilen ulkeler gurubunu dogurdu.BRIC uleleri icerisinde brezilya haric diger ulkeler yani Cin,Hindistan ve rusya asya ulkeleri icerisinde yer aliyor.

BRIC ulkeleri baglaminda Rusya Turkiye ilie komsuluk iliskilerine sahipken diger ulkelerle yani Cin ve Hindistan,la Rusya,ya nazaran daha uzak bir mesafede bulunuyor.Nevarki gecen yain donemde Turkiye,nin kazakistan,in da icerisinde yer aldigi Turk Dili konusan ulkeler toplulugunda yer almasi Cin,le olan iliskilerin mercek altina alinmasina neden oldu.

Turkiye Rusya iliskileri ile Turkiye,nin Avrasya polikasi olusmadi.Bu politikanin varligi soguk savas donemini de kapsiyor.Turkiye ABD ve NATO uyeligini surdururken Adriyatik ten cin,e kadar Turk egemenligi bos bir slogan degildi.o slogan eski SSCB,nin yikilmasindan sonra daha da seslendirilmeye calisiliyor.

Sonuc olarak denilebilirki Turkiye,nin dis poltikasi Avrasya incelenmeden gercek anlamda degerlendirilemez.Turkiye,nin bir orta-Dogu ulkesi oldugu kesin ama Avrupa ile de Asya ile de iliskileri var.

Bir Orta-Dogu ulkesi olan kurdistan,in en buyuk parcasi somurge statusunde Turkiye,nin egemenligi altinda bulunuyor.Ayrica Turkiye simdiki sinirlari icerisinde iran ,Suriye ve Irak,a komsu bir ulke.Fransa,nin simdiki baskani Sarkozy ben AB,nin sinirlari irak ve Suriye,ye de dayanmali diyemem derken onun adini vermedigi ulke Kurdistan,dir.

Bu soylemi de AB-Turkie iliskileri degerlendirirken veya Avrasya iliskileri degerlendirirken goz onunde bulundurmak gerekiyor.

Geen opmerkingen: